Naskórek to zewnętrzna warstwa skóry, odpowiadająca za bezpośredni kontakt z otoczeniem, a na dodatek WIDOCZNA, nic dziwnego, że najbardziej dla nas interesująca.
Naskórek to ta część nas, którą reprezentujemy na zewnątrz. W dodatku, symptomy wielu problemów organów wewnętrznych można rozpoznać obserwując zmiany na powierzchni skóry, a więc poznanie budowy i procesów zachodzących w naskórku ma podstawowe znaczenie dla jego pielęgnacji i wczesnego rozpoznania problemów.
Tradycyjnie w naskórku wyróżnia się 5 różnych warstw układających się kolejno, jedna na drugiej zaczynając od skóry właściwej ku powierzchni :
1. warstwa podstawna
2. warstwa kolczysta
3. warstwa ziarnista
4. warstwa jasna
5. warstwa rogowa
Czasem dodawana jest warstwa 6 – warstwa komórek złuszczających się. Na rysunku obok zaznaczony jest także kształt brodawki skóry właściwej - wyraźnie widać różnicę w ilości warstw naskórka.
Skóra jest złożonym i dynamicznym systemem, a naskórek jest jej częścią najbardziej aktywną biologicznie. Naskórek zbudowany jest z wielu warstw komórek nabłonkowych. Wszystkie komórki naskórka pochodzą z pojedynczej warstwy podstawnej pokrywającej błonę podstawną. Przez całe życie komórki warstwy podstawnej dzielą się tworząc komórki potomne, które w przypadku naskórka noszą nazwę keratynocytów (wikipedia : keratynocyty - komórki naskórka biorące udział w procesie keratynizacji czyli rogowacenia). Kolejno produkowane warstwy komórek "wypychają" swoje poprzedniczki w górę, w kierunku powierzchni skóry. Po drodze keratynocyty tracą jądra komórkowe i zaczynają produkować keratynę (białko) oraz lipidy (tłuszcze). Zdrowy naskórek powinna cechować równowaga pomiędzy złuszczaniem, a tworzeniem nowych komórek, czyli liczba komórek naskórka powinna być mniej więcej stała. Poszczególne komórki są połączone wiązaniami (tzw. desmosomy). Wiązania to struktury o kształcie wypustek (kolców), które łączą komórki na zasadzie zatrzasków.
Warstwa podstawna leży na błonie podstawnej, która fizycznie oddziela naskórek od skóry właściwej, a której zadaniem jest utrzymanie łączności między nimi. Błona podstawna jest substancją bezkomórkową zbudowaną głównie z włókien białkowych. Włókna te tworzą sploty, które splatają się z włóknami komórek warstwy podstawnej. Zapewnia to ścisłe przyleganie skóry właściwej do naskórka i umożliwia anatomiczną i czynnościową łączność tych warstw skóry ze sobą.
Z jednej strony błona podstawna skleja skórę właściwą i naskórek, a z drugiej strony służy również jako płaszczyzna wymiany różnych substancji między krwią, a naskórkiem. Przez nią przedostają się również do naczyń limfatycznych w skórze właściwej, produkty przemiany materii z żywych komórek naskórka. W naskórku nie mamy naczyń krwionośnych, stąd też wszystkie potrzebne substancje odżywcze czerpane są z krwi krążącej w naczyniach warstwy brodawkowej skóry właściwej.
Im większa powierzchnia brodawek i ich lepsze ukrwienie tym więcej substancji odżywczych wędruje do komórek naskórka i tym sprawniej zachodzą procesy przemiany materii. Niestety powierzchnia warstwy brodawkowej wraz z wiekiem ulega spłaszczeniu, zmniejsza się również liczba brodawek, co niekorzystnie wpływa na stan komórek naskórka.
Jak już wspominaliśmy - warstwa podstawna (rozrodcza) - to najgłębiej położona warstwa naskórka. Zbudowana jest ze ściśle przylegających do siebie komórek, które stale się dzielą. Z wiekiem komórki stopniowo tracą zdolność do podziału, a w efekcie podziały stają się nieregularne. Niedożywienie i niedotlenienie komórek warstwy podstawnej także spowalnia tempo ich podziału.
Czasem tempo przejścia komórek z warstwy rozrodczej do rogowej może być znacznie przyspieszone (może trwać zaledwie kilka dni). Takie intensywne namnażanie się komórek naskórka występuje w łuszczycy.
W warstwie podstawnej znajdują się również komórki specjalne - melanocyty, które wytwarzają barwnik (melanina) i są odpowiedzialne za pigmentację skóry, oraz komórki Merkla, połączone z zakończeniami nerwowymi naskórka, co nasuwa przypuszczenie, że stanowią coś w rodzaju przekaźników.
Podczas przemieszczania zmienia się budowa komórek. Wyraźnie odznaczająca się warstwa nosi nazwę kolczystej. Warstwę kolczystą tworzy kilka rzędów wielobocznych komórek zawierających jeszcze jądro, ułożonych na sobie. Komórki te ulegają coraz większemu spłaszczeniu, a wiązania między nimi stają się luźniejsze dzięki czemu nie przylegają ściśle do siebie. Przestrzeń pomiędzy komórkami wypełnia desmogleina (odpowiada m.in. za wytwarzanie desmosomów) oraz krążący płyn limfatyczny z substancjami odżywczymi. Warstwa ta jest konstrukcją oporową nadającą skórze odpowiednie nawilżenie, elastyczność, spoistość i jędrność. Bierze udział w procesie pigmentacji, tworzeniu nowych komórek i ceramidów. W warstwie kolczystej wytwarzane są specjalne tłuszcze tzw. sfingolipidy, które w warstwie rogowej będą odgrywać ważną rolę w zatrzymywaniu wilgoci w skórze. Komórki warstwy kolczystej podlegają podziałom i warstwa ta razem z warstwą podstawną stanowią tzw. naskórek żywy, który zawiera około 70-80% wody.
W warstwie tej znajdują się komórki Langerhansa - odpowiedzialne za mechanizmy odpornościowe.
Kolejną warstwę - ziarnistą tworzą komórki wrzecionowatego kształtu, o spłaszczonych jądrach. Proces przekształcania się jąder rozpoczyna proces rogowacenia czyli wspomnianej keratynizacji komórek, która obejmuje obumieranie, spłaszczanie oraz wypełnianie się keratyną - mocnym, włóknistym, nierozpuszczalnym w wodzie, kwasach i zasadach białkiem, o wysokiej odporności na czynniki fizyczne i chemiczne.
Keratynizacja występuje podczas przemieszczania się komórek naskórka do warstwy rogowej. Wyróżnia się dwa rodzaje keratyny : miękką w naskórku i mieszkach włosowych oraz twardą w paznokciach, korze i osłonce włosa oraz w emalii zębów. Warstwa ziarnista jest nieprzejrzysta i kryje czerwoną barwę skóry właściwej, pochodzącą od licznych naczyń krwionośnych. Ciekawostką jest, że czerwień warg bierze się z nieobecności warstwy ziarnistej.
Warstwa jasna występuje tylko w grubym naskórku. Tworzą ją 1-2 warstwy silnie spłaszczonych, pozbawionych jąder, a więc martwych komórek, które zawierają białko załamujące światło zwane eleidyną. Warstwa ta jest nieprzenikalna dla światła. Jest ona widoczna jedynie w zrogowaciałym naskórku dłoni i stóp lub przy użyciu mikroskopu elektronowego. W warstwie jasnej rozpoczyna się proces przekształcenia keratohialiny w tzw. naturalny czynnik nawilżający NMF (natural moisturizing factor).
Warstwa rogowa to wiele warstw martwych komórek (szczególnie w skórze grubej), całkowicie zrogowaciałych, tworzących płaskie łuski o nieregularnym kształcie. Wnętrze komórek wypełniają włókna keratyny miękkiej. W głębszych warstwach ściśle do siebie przylegające, na powierzchni są ułożone luźno i ulegają złuszczeniu. Lipidy (tłuszcze naturalne) wypełniające przestrzenie między komórkami pomagają zatrzymać wilgoć - cząsteczki wody z trudem się przez nie przedostają.
Komórki tej warstwy noszą nazwę korneocytów. Warstwa rogowa odgrywa zasadniczą rolę jako bariera chroniąca organizm przed urazami mechanicznymi i chemicznymi. Przyjmuje się, że warstwa rogowa powinna zawierać od 10 do 30% wody. Od tego zależy ogólny wygląd skóry. Jeżeli zawartość wody jest mniejsza to skóra staje się wiotka, sucha, widocznie łuszcząca się. W takich sytuacjach zwiększa się ryzyko przeniknięcia szkodliwych substancji ze środowiska. Przeciętnie warstwa rogowa składa się z 30% NMF , 60% keratyny, 10% lipidów. Na powierzchni warstwy rogowej znajduje się płaszcz lipidowy, którego obecność ma duże znaczenie dla utrzymania właściwego nawodnienia tej warstwy, a tym samym skóry. Pełni on także niemałą rolę ochronną i regulacyjną (normalizuje wchłanianie rozmaitych substancji).
Warstwa rogowa ma ogromne znaczenie z punktu widzenia poznania skóry, jej możliwych problemów i pielęgnacji. Odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu wilgoci w głębszych warstwach skóry, a także w regulowaniu naturalnego przepływu wody na powierzchnię. Ten przepływ nosi nazwę transnaskórnikowej utraty wody (TEWL) i jego zrozumienie jest bardzo ważne, gdyż może on prowadzić do nadmiernej utraty wilgoci i przesuszenia. Uznaje się, że gdy zawartość wody spada poniżej 10% naturalne funkcje skóry nie mogą przebiegać poprawnie.
Okres przejścia keratynocytu z warstwy podstawnej do złuszczenia trwa około 26-28 dni, przy czym mniej więcej połowa tego okresu przypada na fazę naskórka żywego. Cykl odnowy ulega spowolnieniu już około 25 roku życia, a na metabolizm naskórka mają wpływ różne czynniki, między innymi : przemęczenie, stres, niedostateczna ilość wody i pożywienia, zanieczyszczenie środowiska. Prędkość przemieszczania się warstw naskórka może być częściowo regulowana przez szybkość złuszczania warstwy rogowej - szybsze złuszczanie (np. przy poparzeniach słonecznych) to szybsza wymiana. W normalnej sytuacji naskórek złuszcza się codziennie w sposób niedostrzegalny. Proces ten zachodzi przy współudziale potu, który sprawia, że komórki rogowe pęcznieją, obluzowują się i odpadają – tak więc zaburzenia procesu rogowacenia mogą być związane z niedostatecznym wydzielaniem potu lub ze zmianą jego składu, a także z nadmiernym wydzielaniem łoju przez gruczoły łojowe, co powoduje zlepianie się łusek i trudności z ich prawidłowym złuszczaniem.
Grubość naskórka wynosi najczęściej 35-50 mikrometrów (mikrometr - jedna tysięczna milimetra). Znacznie grubszy naskórek jest na dłoniach i podeszwach - może mieć grubość nawet kilku milimetrów. Z kolei, najcieńszy jest wokół oczu - około 20 mikrometrów, co wyjaśnia dlaczego skóra w tym miejscu jest tak bardzo wrażliwa : substancje drażniące muszą pokonać ochronną warstwę naskórka, a więc im cieńszy naskórek tym słabsza ochrona przed podrażnieniami.
Skóra wokół oczu jest nie tylko cienka, ale dodatkowo zawiera dużo naczyń krwionośnych, które mogą być widoczne poprzez cienki naskórek. Ciemne "kręgi", lub cienie wokół oczu mogą więc być skutkiem niskiego ciśnienia krwi w naczyniach krwionośnych - co w efekcie zmniejsza przepływ limfy i powoduje obrzęki w przestrzeni międzykomórkowej.
c.d.n. Wasz Admin 
wykorzystano informacje :
pl.wikipedia.org
www.pgbeautygroomingscience.com
www.cosmetic.pl
www.kosmetyka-krakow.pl
